Yataro Iwasaki adında hırslı, genç bir adam 1870'te bir deniz taşımacılığı firması olan ilk Mitsubishi şirketini kurdu. Japonya, yüzyıllardır süregelen feodal izolasyondan yeni kurtulmuştu ve Batı'nın hızını yakalamaya çalışıyordu. Yataro'nun işi hızla büyüyerek üretim ve ticaret alanında farklı dallara doğru genişledi. Mitsubishi'nin entegre yapısı, İkinci Dünya Savaşı ile birlikte son buldu. Ancak günümüzde, kökleri eski Mitsubishi'ye dayanan bağımsız şirketler sanayinin hemen her alanında faaliyet göstermektedir.

Yataro Iwasaki, güçlü Tosa klanının evi olan Shikoku adasındaki Kochi şehrindendi. Klan için çalıştı ve Osaka ticaret operasyonlarındaki yönetimiyle kendisine bir yer edindi. 1870'te, klandan kiraladığı üç buharlı gemiyle kendisine ait deniz taşımacılığı şirketi olan Tsukumo Shokai'yi kurdu. Bu, Mitsubishi'nin başlangıcıydı.

Fotoğraf, Mitsubishi Arşivleri'nin izniyle yayınlanmıştır.

Yeni şirketin adı 1872'de Mitsukawa Shokai ve 1874'te Mitsubishi Shokai olarak değişti. Yataro, Tosa armasının üç meşe yaprağını ve kendi aile armasının üç elmasını bir araya getiren bir şirket amblemi seçti. Bu amblem, "üç elmas" anlamına gelen Mitsubishi adının kaynağıdır.

Yataro, 1874'te vatanseverliğini göstererek Japon birliklerini Tayvan'a taşımak için kendi gemilerini gönderdi. Bu sayede hükümetin takdirini kazandı ve kendisine 30 gemi verildi. Yataro, hükümet tarafından tasfiye edilen bir posta servisinin çalışanlarını ve tesislerini devralarak 1875'te şirketin adını Mitsubishi Mail Steamship olarak değiştirdi.

Mitsubishi Mail Steamship, Çin ve Rusya'ya açıldı ve deniz aşırı rotalarda neredeyse tekel haline geldi. Ancak Mitsubishi, 1880'lerin başında politik rüzgarların yön değiştirmesinden etkilendi ve hükümet, bir rakip firmanın kuruluşuna destek oldu. Her iki şirket de rekabet karşısında neredeyse batma noktasına geldi.

Hükümetin müdahalesiyle geçici bir ateşkes ilan edildi. Ancak 1885'te Yataro'nun ölümü ve işleri kardeşi Yanosuke'nin devralmasıyla birlikte kıyasıya rekabet kaldığı yerden devam etti. Aradaki düşmanlık 1885'te hükümet hakemliğinde gerçekleşen şirket birleşmesiyle son buldu. Bu birleşmenin sonucunda şimdiki adı NYK Line olan Nippon Yusen kuruldu.

Denizde rekabet hız kazanırken Mitsubishi karada faaliyet alanını genişletiyordu. Şirket, Akita'daki Yoshioka bakır madenini ve Nagasaki'deki Takashima kömür madenini satın aldı. 1884'te hükümetten Nagasaki Tersanesi kiralandı ve daha sonra burada, Japonya'nın ilk çelik buharlı gemisi üretildi.

Mitsubishi, Yanosuke Iwasaki'nin katı liderliği altında büyümeye ve faaliyetlerini çeşitlendirmeye devam etti. Iwasaki, Mitsubishi ve Japonya'nın büyüyen sanayisi için kaynak yaratmak amacıyla daha fazla maden satın aldı. Aynı zamanda, şirketin adından "Steamship" ibaresini kaldırdı. Ayrıca, 1890'da yaklaşık 1 milyon dolar değerinde para ödeyerek İmparatorluk Sarayı'nın yanındaki 320 dönümlük bataklık araziyi de satın aldı. O zamanlar alay konusu olan Yanosuke'nin yatırımı bugün milyar dolarlarla ölçülüyor.

1893'te başkanlığı Yataro'nun oğlu Hisaya devraldı. Pennsylvania Üniversitesi'nden mezun olan Hisaya, çeşitliliği daha da artan faaliyetleri desteklemek amacıyla Mitsubishi'yi yeniden yapılandırdı. Başlangıçtaki madencilik ve gemi inşaatı işlerine ek olarak bankacılık, emlak, pazarlama ve yönetim için birimler oluşturdu.

Hisaya'nın özel yatırımlarından bazıları günümüzde Mitsubishi şirketlerinin parçasıdır. Hisaya, şimdiki adı Mitsubishi Paper Mills olan Kobe Kağıt Fabrikası'nı satın aldı. Ayrıca, Kirin Bira Fabrikası'nın kuruluşuna destek oldu. Kuzeni Toshiya, Japonya'nın ilk başarılı düz cam üreticisi olan Asahi Glass'ı kurdu.

1916'da Hisaya'nın ardından Yanosuke'nin oğlu Koyata'nın başa geçmesiyle birlikte Mitsubishi yönetimi daha da modern hale geldi. Cambridge Üniversitesi'nden mezun olan Koyata, iş birimlerini yarı özerk şirketlere dönüştürdü. Mitsubishi'nin makine, elektrikli donanımlar ve kimyasal maddeler gibi sektörlerde lider olmasını sağladı. Daha sonra Mitsubishi Heavy Industries'i oluşturacak olan bu şirketler otomobiller, uçaklar, tanklar ve otobüsler geliştirdi. Ayrıca Mitsubishi Electric, elektrikli makineler ve ev aletleri alanlarında lider oldu.

Iwasaki ailesi, ana holding şirketindeki hisselerini halka arz ederek Mitsubishi üzerindeki kontrollerinin bir bölümünü bıraktı. İkinci Dünya Savaşı'nın sonunda şirket dışındaki hissedarlar özsermayenin yarısından fazlasına sahipti.

Koyata Iwasaki, yöneticilerini ve çalışanlarını savaş yıllarında Japonya'ya yayılan yabancı düşmanlığının karşısında durmaya teşvik etti. Düşmanlıklar sona erdikten kısa bir süre sonra Mitsubishi yöneticilerine "İş ortaklarımız arasında birçok Britanyalı ve Amerikalı var" hatırlatmasını yaptı. "Onlar bizim dostlarımız, bizimle birlikte projeler üstlendiler ve bizimle aynı çıkarları paylaştılar. Tekrar barış ortamı sağlandığında onlar yine iyi ve sadık dostlarımız olmalıdır."

Savaştan sonra müttefiklerin işgal kuvvetleri Japonya'nın büyük endüstriyel gruplarının tasfiye edilmesini talep etti. Mitsubishi Genel Merkezi 30 Eylül 1946'da tasfiye edilirken birçok Mitsubishi şirketi daha küçük işletmelere dönüştü. Ticaret kolu 139 şirkete ayrıldı. Mitsubishi Heavy Industries, üç bölgesel şirket haline geldi. Mitsubishi şirketlerinin çoğu işgal kuvvetlerinin baskısıyla adlarından ve amblemlerinden vazgeçti.

Kore Savaşı'nın başlamasıyla birlikte işgal politikası, endüstriyel ve ekonomik yeniden yapılanma anlayışına kaydı. Mitsubishi şirketlerinden bazıları yeniden kuruldu ve birçoğu, bu adı ve amblemi tekrar kullanmaya başladı. Ancak özerk yapılarını korudular. Şirketler, bireysel ve bağımsız yapılarıyla tek bir kuruluş olarak başarabileceklerinden çok daha fazlasını başardı. Aynı zamanda, ortak geçmişlerinden ve şirket kültüründen gelen bir topluluk olma duygusundan da faydalandılar.

Yazı ve Fotoğraf, Mitsubishi Halkla İlişkiler Komitesi'nin İzniyle Yayınlanmıştır.